नेपालको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र

गणतन्त्र पछिका प्रमुख नेताहरू

२००८ मा राजतन्त्रको अन्त्य भएपछि, नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा केही प्रमुख व्यक्तित्वहरूले महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएका छन्। यी नेताहरूले देशको संक्रमणकालीन अवस्थामा नेतृत्व गरेका छन् र नेपालको लोकतान्त्रिक प्रक्रियालाई आकार दिने काममा संलग्न रहेका छन्। यहाँ हामी तीन प्रमुख नेताहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गर्दैछौं।

केपी शर्मा ओली

केपी शर्मा ओली

केपी शर्मा ओली नेपालका वर्तमान प्रधानमन्त्री हुन्। उनी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी) का अध्यक्ष पनि हुन्। ओलीले २०१५ देखि २०१६ सम्म र फेरि २०१८ देखि २०२१ सम्म प्रधानमन्त्रीको रूपमा सेवा गरे। उनको कार्यकाल विवादास्पद रह्यो, विशेषगरी संसद विघटन र राजनीतिक अस्थिरताका कारण। तर, उनले भारतसँगको सम्बन्ध सुधार र चीनसँग नजिकको सम्बन्ध कायम राख्ने प्रयास गरे। ओलीको नेतृत्वमा नेपालले आर्थिक विकास र पूर्वाधार निर्माणमा केही प्रगति गर्यो, तर राजनीतिक विभाजन र संवैधानिक संकटहरूको पनि सामना गर्नुपर्यो।

शेरबहादुर देउवा

शेरबहादुर देउवा

शेरबहादुर देउवा नेपाली काँग्रेसका वरिष्ठ नेता हुन् र उनले पाँच पटक नेपालको प्रधानमन्त्रीको रूपमा सेवा गरेका छन्। उनको पछिल्लो कार्यकाल २०२१ देखि २०२२ सम्म थियो। देउवाको राजनीतिक करियर लामो र विविध छ, जसमा लोकतन्त्रको पुनर्स्थापना र शान्ति प्रक्रियामा महत्त्वपूर्ण भूमिका समावेश छ। उनको नेतृत्वमा नेपालले कोभिड-१९ महामारीको सामना गर्यो र खोप अभियान सुरु गर्यो। देउवाले भारत र अमेरिकासँग राम्रो सम्बन्ध कायम राख्ने प्रयास गरे, जसले गर्दा केही आर्थिक र विकास सहयोग प्राप्त भयो। तर, उनको शासनकालमा पनि राजनीतिक अस्थिरता र आर्थिक चुनौतीहरू कायमै रहे।

पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'

पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'

पुष्पकमल दाहाल, जसलाई 'प्रचण्ड' को नामले चिनिन्छ, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष हुन्। उनी नेपालको गृहयुद्धका समयमा माओवादी विद्रोहका नेता थिए र पछि मूलधारको राजनीतिमा प्रवेश गरे। प्रचण्डले २००८-२००९, २०१६-२०१७, र २०२२ देखि वर्तमानसम्म प्रधानमन्त्रीको रूपमा सेवा गरेका छन्। उनको नेतृत्वमा नेपालले महत्त्वपूर्ण संक्रमणकाल पार गर्यो, जसमा संविधान निर्माण र कार्यान्वयन समावेश छ। प्रचण्डले चीन र भारत दुवैसँग सन्तुलित सम्बन्ध कायम राख्ने प्रयास गरेका छन्। उनको शासनकालमा सामाजिक समावेशीकरण र आर्थिक विकासमा जोड दिइएको छ, तर राजनीतिक स्थिरता र भ्रष्टाचार नियन्त्रण जस्ता चुनौतीहरू कायमै छन्।

विदेशी सरकारहरूको समर्थन

गणतन्त्र स्थापना पछि, नेपालले विभिन्न विदेशी सरकारहरूबाट समर्थन प्राप्त गरेको छ। भारत र चीन जस्ता छिमेकी देशहरूले नेपालको राजनीतिक र आर्थिक विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। अमेरिका, युरोपेली संघ, र जापान जस्ता अन्य देशहरूले पनि विकास सहायता र लोकतान्त्रिक संस्थाहरूको सुदृढीकरणमा योगदान दिएका छन्।

यी समर्थनहरूले नेपालको पूर्वाधार विकास, शिक्षा, स्वास्थ्य, र प्राकृतिक प्रकोप व्यवस्थापन जस्ता क्षेत्रहरूमा सहयोग पुर्याएका छन्। तर, कहिलेकाहीँ यी विदेशी सहयोगहरूले नेपालको आन्तरिक मामिलाहरूमा बाह्य हस्तक्षेपको चिन्ता पनि उब्जाएका छन्। नेपाली नेताहरूले यी सहयोगहरूलाई राष्ट्रिय हितअनुकूल प्रयोग गर्ने र देशको स्वाधीनता कायम राख्ने चुनौती सामना गरिरहेका छन्।